باتوجه به وضعیت اقتصادی کشور یکی از بهترین روش های کسب سود سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار می باشد. اما درکنار بورس بازار دیگری به نام فرابورس وجود دارد. شرکت هایی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار را ندارند سهام هایشان در این بازار خرید فروش می شود. در ادامه قصد داریم به بررسی بیشتر بازار فرابورس بپردازیم.
فرابورس
فرابورس ایران یکی از ارکان بازار سرمایه کشور بهشمار میرود که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به فعالیت مشغول است.فرابورس ایران به منظور توسعه بازارها و ابزارهای مالی و پوشش خلاءهای ناشی از نداشتن دسترسی بخش عمدهای از صاحبان صنایع به بازار سرمایه تشکیل شدهاست. به بیان دیگر، محرومیت طیف وسیعی از بنگاههای اقتصادی از تأمین مالی در بازار سرمایه و وابستگی شرکتهای دولتی یا خصوصی به تأمین مالی از طریق سهامداران عمده یا اخذ تسهیلات از شبکه بانکی منشأ ایجاد این بازار اوراق بهادارجدید به حساب میآید.
هدف از تشکیل بازار فرابورس
کارکرد اصلی بازارهای اوراق بهادار، تجهیز، جمعآوری و هدایت پساندازهای کوچک مردم برای اجرای طرحهای بزرگ اقتصادی است تا شرکتها با شرایطی آسانتر بتواند از مزایای تامین منابع ارزان قیمت از طریق بازار سرمایه، استفاده کنند. علاوه بر فروش سهام و افزایش سرمایه، راهکارهایی از قبیل انتشار اوراق مشارکت، انتشارگواهی سپرده سرمایهگذاری عام و خاص و… برای شرکتهای پذیرفته شده در فرابورس پیشبینی شده است.
تا پیش از فعالیت فرابورس فقط سهام شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده بود، امکان معامله در محیطی شفاف و رقابتی را داشتند و شرکتهایی که نمیتوانستند شرایط پذیرش در بورس را احراز کنند از دسترسی به چنین امکانی محروم بودند. اما با ایجاد فرابورس، شرکتها با شرایط ساده تر میتوانند در این نهاد پذیرش شوند و از مزیتهای بازار منسجم و شفاف بهرهمند شوند. فرابورس ایران با ساختار و جایگاه قانونی مشابه بورس ولی با شرایط پذیرش و معامله ساده تر ایجاد گردید تا حوزه شمول بازار سرمایه کشور را گسترش دهد.
بازار بورس بهتر است یا فرابورس؟
فرق بورس با فرابورس را باید در تعداد بازارها، شفافیت و عملکرد سهام و دامنه نوسان قیمتی در ساعات معاملاتی دانست. همچنین ضریب نقدشوندگی، ریسک خرید و فروش سهام، احتمال توقف نماد و میزان زیان انباشته سهام نیز متفاوت است.
شفافیت صورتهای مالی و اطلاع رسانی شرکتها و انسجام گزارشات مالی در شرکتهای فعال در بازار بورس و برگزاری دقیق و منظم مجامع در شرکتهای بازار اول بورس، بهتر از شرکتهای فرابورسی در ردههای مختلف است. اما همه اینها دلیل نمی شود که ما صدها شرکت فعال در بازار فرابورس را نادیده بگیریم.
چرا که همین شرکتهای فرابورسی، با تغییر اوضاع و تنظیم بهتر صورتهای مالی و افزایش سودآوری، بستر لازم برای ارتقاء رتبه و جایگاه در بازار سرمایه ایران را به دست میآورند و به بازار اول بورس میروند. سهمی که از فرابورس به بازار اول بورس راه پیدا میکند، قیمت و جایگاه سهم و برندینگ شرکت ارتقا یافته و شمار سهامدارانش، افزایش نسبی خواهد یافت.
برای یک سرمایهگذار و معاملهگر عادی، تفاوتی بین شرکتی که در فرابورس پذیرفته شده و شرکتی که در بورس است وجود ندارد.اما شما برای خرید و فروش سهام در بازار بورس یا فرابورس، باید با توجه به فاکتور سود آتی، چشم اندازی که برای سبد خود در نظر گرفتهاید، گروه و صنعتی که روی آن فعال هستید، بررسی صورتهای مالی، تحلیل روانشناسی بازار و بررسی تابلوی هر نماد در بازار بورس و فرابورس، نسبت به انتخاب سهم از یکی از این دو بازار، اقدام و سبد سهام خود را طراحی کنید.
طبقهبندی فرابورس به لحاظ پذیرش
شرکتهای فرابورسی به لحاظ طی کردن فرآیند پذیرش به دو دسته تقسیمبندی میشوند :
- شرکتهایی که باید فرآیند پذیرش را طی کنند
- شرکتهایی که نیازی نیست فرآیند پذیرش را طی کنند
شرکتهایی که فرآیند پذیرش را طی میکنند شامل چهار دسته هستند:
بازار اول
شرکتهایی که حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه داشته باشند و حداقل ۲ سال از آغاز فعالیت آنها گذشته باشد در این دسته از بازار فرابورس قرار میگیرند. سود ده بودن شرکت، نداشتن زیان انباشته، داشتن شناوری حداقل ۱۰ درصد نیز جز دیگر ویژگیهای این بازار است. لازم به ذکر است نسبت حقوق صاحبان سهام به کل داراییهای شرکت در این شرکتها باید حداقل ۱۵ درصد باشد.
بازار دوم
شرکتهایی که حداقل ۲۰۰ میلیارد ریال سرمایه داشته باشند ولی به لحاظ مدت فعالیت حداقل ۱ سال از آغاز فعالیت آنها باید گذشته باشد. حداقل شناوری قانونی، برای شرکتهای حاضر در بازار دوم فرابورس ۵ درصد است.
بازار شرکتهای کوچک و متوسط (SME)
شرکتهایی هستند که جمع حقوق صاحبان سهام آنها حداقل یک میلیارد ریال و حداکثر ۵۰۰ میلیارد ریال است. همچنین یک سال از آغاز فعالیت آنها باید گذشته باشد.
بازار ابزارهای نوین مالی
این بازار شامل اوراق مشارکت، صکوک، گواهی سرمایهگذاری، اسناد خزانه اسلامی و سایر ابزارهای مالی میباشد.
شرکتهایی که نیازی نیست فرآیند پذیرش را طی کنند شامل سه دسته هستند:
- بازار پایه
- بازار سوم
- بازار مشتقه
* بازار پایه نیز به سه دسته زرد، نارنجی و قرمز تقسیمبندی میشوند.
هدف شرکت ها از عضویت در فرابورس
در واقع ورود شرکتها به بازار سرمایه همواره نشاندهنده رشد شرکت و معرفی آنها در سطح کشور میباشد. شرکتهایی که سهامشان در بازارهای مالی مورد داد و ستد قرار میگیرد از درجه اعتبار بالاتری برخوردار هستند.
بنابراین ورود به بازار اوراق بهادار از جمله اهداف شرکتها محسوب میشود. اما این واقعیت که دستیابی سریع و آسان به بازار اوراق بهادار برای تعداد عمدهای از شرکتهای سهامی فعال در کشور میسر نبوده و این شرکتها از مزایای بازار سرمایه محروم بودهاند قبل از ایجاد فرابورس مشهود بوده است.
مزایای پذیرش شرکت ها در فرابورس چیست؟
معافیت مالیاتی
شرکتهای پذیرفتهشده در فرا بورس ایران امکان برخورداری از معافیت مالیاتی تا ۱۰ درصد درآمد خـود را پس از پذیرش و عرضه سهام در فرابورس دارا هستند. شرکتهای حاضر در بـازار پایـه از شـمول ایـن معافیت مستثنی هستند.
افزایش نقد شوندگی سهام
تا پیش از فعالیت فرابورس فقط سهام شرکتهایی که در بورس اوراق بهادار تهران پذیرفته شده بود، امکان معامله در محیطی شفاف و رقابتی را داشتند و شرکتهایی که نمیتوانستند شرایط پذیرش در بورس را احراز کنند از دسترسی به چنین امکانی محروم بودند. اما با ایجاد فرابورس، شرکتها با شرایط ساده تر میتوانند در این نهاد پذیرش شوند و از مزیتهای بازار منسجم و شفاف بهرهمند شوند.
شفافیت اطلاعاتی
با توجه به انعکاس اطلاعات مالی شرکتهای پذیرفتهشده در سایت رسمی سازمان بورس و اوراق بهـادار و شرکت فرا بورس ایران و دسترسی عموم علاقهمندان به اطلاعات قابلاتکا و استانداردشده، مخاطبـان شرکت افزایشیافته و افراد حقیقی یا حقوقی بیشتری به سرمایهگذاری در شرکت ترغیب میشوند.
تأمین مالی
مهمترین کارکرد بورس اوراق بهادار، امکـان تأمین مـالی ارزانقیمت و در دسـترس، از عمـوم مـردم و سرمایهگذاران است. شرکتهای پذیرفتهشده در بازار اوراق بهادار علاوه بر تأمین مـالی از طریـق فـروش سهام خود، در صورت نیاز به منابع مالی جدید، امکان صدور سهام جدید و واگذاری آن به مردم را دارا هستند؛ منـابع مالی حاصل از افزایش سرمایه ارزانقیمت بوده و ریسک فعالیت شرکت را افزایش نمیدهد.
کشف قیمت عادلانه
قیمت شناساییشده در مبادلات سهام در بورسها از برآیند عرضه و تقاضای سهام توسط عمـوم فعـالان بازار به دست میآید و قیمتی رسمی محسوب شده و مبنایی برای تعیین ارزش شرکت محسوب میشود.
امکان وثیقهگذاری سهام
شبکه بانکی کشور، سهام شرکتهای پذیرفتهشده در بورس تهران یا فرابورس ایران را بهعنوان دارایـی قابلقبول بهمنظور وثیقه گذاری و اخذ تسهیلات به رسمیت میشناسد؛ از ایـن رو سـهامداران عمـده و سایر سهامداران شرکتها میتوانند از طریق توثیق سهام شرکت مطبوع خود، نسبت بـه اخـذ تسـهیلات اقدام کنند.
آیا کد معاملاتی ( کد بورسی ) برای خرید سهام در بورس و فرابورس فرق میکند؟
خیر، شما با دریافت کد معاملاتی از کارگزاری، هم میتوانید در بازار بورس و هم در فرابورس مشغول به معامله سهام شوید. به عبارت دیگر، سهام شرکتهای فرابورسی و بورسی با یک کدمعاملاتی قابل خریدوفروش است.